Header Ads

test

LAIPHUN NI

 


 CHIN NATIONAL DAY ( LAIPHUN NI) Cu bantukin Thlanglei Laitlang ah Vumtu Mawng le a hruaimi hna nih 'Sal uknak kan duhlo, chiah pek kan duh lo' tiah an rak au i, Tidim ah Mang Tung Nung le a hruaimi hna nih 'Mirang uk kan duh lo, sal uknak kan duh lo, tiah an rak au ve.

Cu bantukin Thantlang peng zong ah 'Chiah pek kan duh lo, ti a si i, Falam District council meeting hnu cun ahohmanh nih chiah zong cu an pe ti lo i, Ramuk le michia hna karlak ah hnahnawhnak cu a zual chin lengmang cang.

Cucaah cun Rangoon Interim Goverment nih a tanglei upa hna hi Inquiry commision an tuah hna i Falam khua ah Inquiry cu an hung tuah hna. Cu commission upa hna cu a tanglei hi an si:

  1. Pu Vumtu Maung - Chairman
  2. Capt. Mang Tung Nung - Secrectary
  3. Pu That Hlaing - Member
  4. Tamada Saw Shwe Taike - (Observer)

    Chinram in Mirang uk a duh lomi upa vialte hna cu Zipeng Tein Maung nih a cah dih hna i, Vumtu Maung nih a hruaimi Inquiry Comision hna cu 1946 February 19 ni ah Falam an hung phan.

    A thaizing 20-2-1948 ni ahcun Falam Drill-shed innpi (Fur chung ralkap cernak innpi) ah cun pumhnak cu an tuah i, Mirang uknak (Ramuk phung) a duh lomi upa 5,000, Ramuk pawl 17 le District Council member (Mirang bawi pawl) vialte cu tling tein an kai.

    Vumtu Mawng Comission nih cun Chin upa hna an lungtlin lonak cu tampi an hal hna hnu ah Ramuk phung a duh maw nan tam deuh a duh lo dah nan tam deuh tiah bia an hal hna.

    Cu bia cu an ceih dih hnuah Tidim kusale Pu Thang Za Khai nih asu a chuah i, Falam kusale Pu Sum Mang le Kanpalet Pu Thang Mawng nih an thohkhan. Cucaah zeidah nan duh deoh tiah an kut an rak thlirter hna.

    Ramuk phung kan duh ko ti lei ahcun Ramuk pawl minung 17 nih cun tling tein an thlir ve i, a dang minung 5,000 nih cun 'kan duh lo, ka duh lo,' tiah lungkhat tein an rak thlir.

    Minung 5,000 nih an kut an thlir dih caah Comission Chairman nih cun, "Ramuk phung a duh lomi nih an tei hna caah Ramuk phung a dih cang" tiah an hun thanh i, cu ni 20-2-1948 thawkin Mirang nih sal uknak phung in an rak uk hnanak Ramuk phung cu a dih cang!. [1]

    Mirang nih sal uknak phung in an rak uk hna i kan duh lo tiah thong zong an rak tlak phahmi Ramuknak Phung cu 20.2.1948 ni in an rak tei cang - cu ni cu nihin ni tiangin "Lai Phun Ni" (Chin National Day) ti a si.

    Mirang aiawh in uktu a simi Ramuk hna cu an nawlngeihnak a dih cang i, chiah an eimi a dih cang lai caah Cozah sinah 'pawnnak' (လျော်ကြေး) kan in hal piak hna lai tiah an rak ti hna.

    Pawnnak (လျော်ကြေး) cu an hal piak taktak hna i, kum 10 chung chiah an ei din tuak piak in an pek hna. An ukmi a bit kauh aa lawh cio lo caah tlawm deoh a hmumi an um i, tam deoh a hmumi an um. A ṭhipthiar in an pek hna i, 1956 kum tiang an pek hna.

    Kum 1948, February 20 ni i an tuahnmi Falam meeting hi Ramuk duh le duh lo biachahnak meeting a si nain District Council meeting bantuk a si caah Aung San Interim Government i Chin Interim M. P. thimnak an tuah i, Pu Vum Ko Hau, Capt. Mang Tung Nung, U That Hlaing, Pu Ngun To le Pu Ṭial Dum an rak thim hna.

    General Aung San cu Mirang nih Luatnak kan in pek cang lai i Uknak Hrampi Upadi rak tuah an ti caah Hmunrawn he Tlangcungmi he Upadi suaitu aiwawh upa a auh hna i, cucu Interim Covernment an ti i, a cunglei an thimmi upa hna hi an i tel.

    Kum 1948 March thla in Upadi suai cu an thawk i, July 19 ni ah Aung San le a Cabinet upa hna cu U Saw le a ralkap hna nih an rak thah hna.

    Kawlram Luatnak hmuhnak caah Hmunrawn le Tlangcungmi komhnak cu a biapi tukmi a si i, a komh khotu dingah Aung San lawnglawng minung kan ngei tiah an i zohthla lioah miṭhalo hna nih ruah loin an thah hna tikah Kawlram pumpi an i tuai i an ngaih a chia ngaingai.

    Independence an halmi kha a vaivuan sual lai ti an phang ngaingai. Asinain Uknak Hrampi Upadi an suaimi kha a hran cu an dih cang caah Aung San rian cu U Nu nih a chawn i 1948 January 4 ah Nu-Atlee hnatlaknak cu an min an thut.

    Cuti cun Kawlram cu 4.1.1948 ah Luatnak (Independence) a hmu i Chinram zong a hlei zohkhenhnak (Special Status) an pek i Kawlram ah an i tel lan.

    Somra le Khamti Chin Umtu ning le Independence hmuh lai Lusei ram kong kan peh ṭhan te lai.

    (Pu Chawn Kio nih Lai Miphun thawhkehnak tuanbia a ṭialmi (pp 361-363) chung in ka tar chinmi a si.

No comments

LAND of CANAAN

    Canaan is an ancient term for a region approximating present-day Israel , the West Bank and the Gaza Strip , plus adjoining coastal la...